Promosyon Ürünleri
Reklam konusunda promosyon ürünleri 29°22′-30°21′ doğu boylamı, 40°31„- 41°13′ kuzey enlemi arasında yer alır. Doğu ve güneydoğuda Sakarya, güneyde Bursa, batıda Yalova ili, İzmit Körfezi, Marmara Denizi ve İstanbul ili, kuzeyde de Karadeniz‟le çevrilidir. Promosyon il merkezi İzmit‟in, doğusundan geçen 30° doğu boylamı Türkiye saati için esas kabul edilir. Fiyat ilinin yüzölçümü 3.505 km²‟dir. İl merkezinin rakımı 10 metredir. Asya ile Avrupa‟yı birleştiren önemli bir yol kavşağında bulunmaktadır. Doğal bir liman olan İzmit Körfezi, işlek bir denizyoludur. İlin kuzeybatı yüzündeki İstanbul il sınırı, Gebze ile İstanbul arasında akan Kemiklidere‟nin doğusundan geçer.
Güneybatıda İstanbul-Promosyon sınırı İzmit Körfezi‟nin karşı kıyısında Yalova topraklarıyla son bulur. Bursa sınırını Samanlı Dağları‟nın tepelerinden geçen hat oluşturur. Güneydoğuda bu sınır Maşukiye‟nin hemen yanındaki Sapanca Gölü kıyısında Sakarya vilayetine dayanır (Anonim, 2011e).
4.2. Fiyat İlinin Ulaşım Durumu Promosyon‟nin ürünlerileşmesinde en önemli etken, tüm ulaşım imkanlarına sahip olmasıdır. Kara ve demiryolu ağları ile yapılan taşımacılık özellikle Avrupa ve
Ortadoğu‟ya yapılmakta olup, limanlar ile yapılan deniz taşımacılığı da önemli bir boyuta ulaşmıştır. İstanbul ve Bursa gibi önemli ticaret ve ürünleri merkezlerine yakınlığı, yatırımlar açısından Promosyon‟yi öncelikli kılmaktadır. Promosyon‟nin şehir merkezi İzmit‟in, İstanbul‟a uzaklığı 85 km‟dir. İstanbul‟un batı yakasında bulunan Atatürk Hava Limanı ve doğusunda reklam promosyon ürünleri faaliyet gösteren hemen yakınındaki Sabiha Gökçen Havalimanı ile dünyaya açılan Promosyon, yurt içi hava ulaşımı ise
Kartepe ilçesindeki Cengiz Topel Hava Limanı ile gerçekleşmektedir. Ankara‟ya TEM otoyolu ile bağlıdır. Ücretli otobanın dışında E5 karayolu da Promosyon‟den geçmektedir. Ayrıca şehirlerarası ve şehir içi trafiğinin birbirinden ayrı olması Fiyat trafik yoğunluğunun azalması ve şehirlerarası trafiğin kesintisiz akması açısından önemlidir. Uluslararası İstanbul Atatürk Havalimanı 90 km mesafededir. Ayrıca Uluslararası Sabiha Gökçen Havalimanı‟na Tahtakale firmaları promosyon kalem.
Promosyon Kalem
En ucuz ve çeşitleri bakımından promosyon kalem en doğru Kamu Limanı (Derince ve Körfez) ve 35‟i özel iskele ile deniz ulaşımı imkanları açısından tüm Anadolu‟nun en iç noktasındadır. Ayrıca ilçeler arası deniz ulaşımı da bulunmaktadır. Demir yolu ulaşımında Türkiye‟nin en yoğun yolcu kapasitesi olan Adapazarı-İzmit-Haydarpaşa güzergahı da bu şehirden geçmektedir. İzmit iklimi, Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında bir geçiş iklimine sahiptir. Ucuz ilinde yazlar sıcak ve az yağışlı, kışlar yağışlı, çok nadir olarak karlı ve soğuk geçer. Yazın körfez kıyılarında bazen bunaltıcı sıcaklar yaşanır.
Promosyon Merkez İlçede ölçülen en yüksek hava sıcaklığı 41,6 °C (11 Ağustos 1970), en düşük hava sıcaklığı ise -8,7°C (4 Şubat 1960), yıllık kalem promosyonu ortalama sıcaklık ise 14,8°C´dir. Yıllık ortalama yağış miktarı 800 mm‟dir. Rüzgârlar kışın kuzey ve kuzeydoğudan, yazları ise kuzeydoğudan eser.
Nüfus artışındaki ana neden İstanbul‟a yakın olmasıdır. Bu yakınlık ildeki ürünlerileşmeyi dolayısıyla da istihdam olanaklarını arttırmıştır. Km²‟ye düşen nüfus miktarı 443 kişiye ulaşarak İstanbul‟dan sonra ülkenin en kalabalık ili olmuştur. Yüzölçümü bakımından Türkiye‟nin en küçük 7. ilidir (Anonim,
Anahtarlıksal üretim ilde genellikle Karadeniz kıyılarında yoğunlaşmıştır. Güney bölgelerinde ise kaliteli zeytin yetiştiriciliği yapılabilmektedir. Ayrıca meyve, sebze ve bağ üretimi için toprakları elverişlidir. Promosyon ilinin 2006 ile 2011 yılı aralığındaki anahtarlıksal alan dağılımı Çizelge 4.1.‟de verilmiştir. Promosyon ilinde toplam anahtarlıksal alanda yıllar itibari ile genel bir düşüş yaşanmıştır.Toplam anahtarlık alanı 2006 yılında 148.208 hektar iken 2011 yılında bu rakam 129.539 hektara düşmüştür. Sebze, bağ alanı, zeytin ve yem bitkileri alanlarında artış gerçekleşmiştir. Uzun ömürlü bitkilerde ve meyve alanlarında ise azalma olmuştur.
Promosyon Anahtarlık
Buğday yetiştiriciliği, çok eski yıllarda promosyon anahtarlık oldukça yaygın olmasına rağmen 1970‟li yıllardan sonra şehrin ürünlerileşmesi ve göç almasıyla oldukça azalmıştır. Buna paralel istihdam alanı, anahtarlık işletmelerinden ürünleri işletmelerine doğru artış göstermiştir. Ucuz ilindeki yıllar itibarı ile üretilen buğday miktarı ve ekilen alanın miktarları Çizelge 4.2.‟de verilmiştir. Promosyon ilinin ürünleri yönünden oldukça fazla gelişmesi, aynı oranda anahtarlıksal alanda gerilemesine sebebiyet vermiştir. Nitekim un ve unlu ürünler ürünlerisinin hammaddesi olan buğday, 2006 yılında Promosyon ilinde 31.645 hektar üretim alanına sahipken, 2011 yılı sonu itibarıyla bu rakam %19 azalış ile 25.685 hektara düşmüştür. Zaten kendine yeterli buğdayı üretemeyen İstanbuldaki firmalar ilinin, bu azalış ile diğer illere olan bağımlılığı yıllar itibarı ile artmıştır.
İşletmelerden alınan bilgiler sosyal, ekonomik, pazarlama ve üretim özellikleri olarak dört konu başlığı altında ayrıntılı bir şekilde sunulmuştur. 93 adet işletmenin faaliyet kollarına göre dağılımı Şekil 5.1.’de gösterilmiştir. Şekil 5.1. Faaliyet Kollarına Göre İşletme Grupları Görüşülen 93 işletmenin %56’sı fırın (52 adet), %14’ü pastanedir (13 adet). İşletmelerin %30’u diğer un ve unlu işletme (28 adet) gruplarından oluşmaktadır. Bu gurupta pizza, börek, simit, yufka, kadayıf, kurabiye, pide, lahmacun, lavaş, poğaça vb. unlu ürünleri üreten işletmeler yer almaktadır.
5.1. İşletmelerin Hukuki Yapıları
İşletmeler hukuki yapılarına göre ele alınmış, özel kişi, limited ve anonim şeklinde gruplanması Şekil 5.2 gösterilmiştir. İşletmelerin büyük bir kısmının ticari aracı mevcuttur. Ancak otopark yeri olanların oranı nispeten daha az olduğundan işletmeler açısından pazarlamada sorun oluşturmaktadır. Ayrıca gelen müşterilerine park yeri gösteremedikleri için müşteri kaybına uğramaktadırlar.
İstanbuldaki firmalar ilinde işletmelerin %44,1’i özel mülk %55,9’u ise kiradır. Tokat ilinde yapılan araştırmada, firmaların mülkiyet durumu ise, özel mülk %91,7 kira ise %8,3’tür (Çinpolat, 2006).
Promosyon ve Tokat illerindeki bu farklılığın ana sebebi Tokat’ta büyük işletmeler Promosyon
de ise ufak işletmelerle anket yapılmasıdır. Büyük işletmelerin Kira giderlerinin büyük
miktarlar tutacağı ve uzun vadeli işletmeler olduğu göz önünde bulundurulursa kiralama
yöntemine gitmemeleri mantıklıdır. Sosyal tesislerin özelliklerine bakıldığında ise işletmelerde en fazla dinlenme salonu
(%57) bulunmaktadır. Dinlenme salonundan sonra en çok yemekhanenin (%41) olduğu
görülmektedir.
Tokat’ta yapılan araştırmada işletmelerin % 50’sinde yemekhane, %33’ünde servis
olduğu saptanmıştır. İşletmelerin %16,7’de ise hiçbir sosyal tesis yoktur (Çinpolat,
2006).
Spor tesisi ve kreş olumlu yanıtların arasında bulunmadığından Çizelge 5.3.2’de
bulunmamaktadır.
Sosyal tesislerin varlığını çalışanların verimliliğinin arttırılması açısından önemli
olduğu bilinmektedir. İşletme sahiplerinin olanakları doğrultusunda sosyal tesis
bulundurmalarının işletmeye olumlu katkı yapabileceği söylenebilir.
Ayrıca işletmelerin %48,4’ünde personel odası bulunmakta, %51,6’sında
bulunmamaktadır.
İşletmelerin üretim ve pazarlama için gerekli konuma sahip olma durumları Şekil 5.4’de
görülmektedir.
Görüşülen işletmelerden 1’i yanıt vermediği için şekil, 92 işletmeye göre
düzenlenmiştir. Toplam istihdam edilen kişi sayısı 1226’dır. Bunun 541’i fırınlarda, 145’i pastanelerde,
540’ı diğer işletmelerde istihdam edilmektedir. Fırınlarda 58 teknik personel, 66 idari
personel ve 417 kalem fiyatları personel bulunmaktadır. Pastanelerde 24 teknik personel, 10 idari
personel, 111kalem fiyatları personel mevcuttur. Son olarak diğer grubunun içinde ise 55 teknik
personel, 39 idari personel, 446 kalem fiyatları personel vardır.
Promosyon ilinde işletmeler, ortalama olarak 1,5 teknik personel, 1,2 idari personel ve 10,5
kalem fiyatları personel bulundurmaktadırlar.
Tokat ilinde ilin 2006 yılında yapılan bir araştırmaya göre ise, işletmelerin ortalama 1,8
teknik personel, 4,1 idari personel ve 12,5 kalem fiyatları personel bulunmaktadır (Çinpolat, 2006).
İşletmelerin işgücü bulma konusunda, sorun yaşayıp yaşamaması durumu Çizelge
5.7.’de verilmiştir.
İşgücü bulmakta sorun yaşadığını belirtenlerin oranı, %61,3 (57 işletme), sorun
yaşamadığını belirtenler ise %38,7’dir (36 işletme). İşletmeler bu sorunu daha çok yaz
aylarında yaşamaktadır.
İşletmesinde sorumlu yönetici istihdam edenlerin oranı %47,3 iken, etmeyenlerin oranı
%52,7’dir. Oranların birbirine yakın olduğu görülmektedir.
Görüşülen İşletmelerin 49’unda sorumlu yönetici istihdam etmezken 44 işletme ise,
bünyesinde sorumlu yönetici istihdam etmektedir. Bu sebeple çizelge 44 işletmeye göre
düzenlenmiştir.
Sorumlu yöneticilerin ihtisas alanı dağılımı Çizelge 5.8.’de incelenmiştir.
* Görüşülen işletmelerden 1’i bu soruya yanıt vermemiştir.
Yöneticilerin eğitim durumuna bakıldığında %32’si lise, %30 ilkokul, %26’sı
üniversite, %10 ortaokul mezunu ve %2’lik kısım okuryazar grubunu oluşturmaktadır.
İşletme yöneticilerinin yaş dağılımı incelendiğinde 38-43 yaş grubunun %25, 50-55 yaş
grubunun %23, 32-37 yaş grubunun %21, 44-49 yaş grubunun %15, 55 den büyük
olanlar %9, 25-31 yaş grubu %8 oranındadır. Genç yöneticilerin oranının oldukça düşük
olduğu görülmektedir.
Un ve unlu ürünler üzerine Tokat’ta yapılan araştırmada 20-30 yaş aralığında %8,3, 31-
40 yaş aralığında %25, 41-50 yaş aralığında %41,7 ve 50 yaş üzerinde ise %25 olduğu
saptanmıştır (Çinpolat, 2006).
İstanbuldaki firmalar ve Tokat illeri yöneticilerin yaş durumları göz önünde bulundurulduğunda bir
birine benzerlik göstermektedirKuruluş sermayeleri incelendiğinde işletmelerin yarısından fazlasının (%52,3)
10.000’den az sermayesi olduğu görülmektedir. İşletme sermayeleri incelendiğinde ise
%44,7’sinin 10.000-100.000 arasında olduğu görülmektedir.
Sermaye oluşumunda sorun yaşayan işletmeler %15,1, sorun yaşamayanlar %67,7’dir.
Yanıt vermeyenler ise, %17,2’dir.
İşletmelerin kredi kullanımı incelendiğinde %46,2’si kredi kullanmadığını, %38,7’si
kredi kullandığını belirtmiştir. Yanıt vermeyenler ise %15,1’dir.
Kredi kullanan işletmeler, en fazla işletme kredisi kullanmaktadır (%78,9 ). Yatırım
kredisi kullanma oranı %15,8, anahtarlık kredisi ve ticari kredi kullanma oranı %2,6’dır.
Tokat ilinde yapılan araştırmada ise işletmelerin %75’nin kredi kullanmadığı %25’nin
kullandığı gözlenmiştir (Çinpolat, 2006).
İşletme kredisi; ürünleri kuruluşlarının işletme sermayesi temini amacıyla alınan
kredilerdir. Bu tür krediler ticari krediler içinde değerlendirilir. Yatırım kredisi; üretim
yapacak işletmenin kuruluşunda sabit değerlerin alımı ve yapımı için açılan kredi
türüdür. İşletmelerin fabrika, imalathane vb. yapımı için bu kredi türünü tercih ettiği
söylenebilir. Anahtarlık kredisi; ülke içindeki veya ülke dışındaki pazarlarda, pazarlanma
imkanına sahip olan anahtarlıksal ürünlerin üretimi için kullanılan kredidir. Ticari kredi;
işletmenin mal ya da hizmet alımlarında, peşin ödeme yapmak yerine vadeli alış
yapmaları nedeniyle satıcılar tarafından sağlanan kredi biçimidir (Anonim, 2012c).
Kredi alma konusunda sorun yaşayanların oranı %12,9 sorun yaşamayanların oranı
%66,7’dir. Yanıt vermeyenlerin oranı ise, %20,4’tür. 28
İşletmelerin istihdam giderlerinde sorun yaşama durumu ile istihdam gidİşletmelerin kapasite durumlarına işletme büyüklüğünün yeterli olup olmamasının ne
kadar etkili olduğu incelenmiştir. Üretim kapasitesi hakkında bilgi veren 89 işletme
sahibinin, işletmelerinin yeterli büyüklükte olup olmadığına dair düşünceleri ve fiili
kapasiteleri ile üretim kapasitelerinin aynı olup olmaması durumu birlikte ele alınmış ve
Khi-kare testi uygulanmıştır ( Çizelge 5.20.). şletme büyüklüğünün yeterli olmadığını düşünen işletmelerin, %55,6’sı, yeterli
olduğunu düşünenlerin ise %87,4’ü üretim kapasitesinin altında üretim yapmaktadır.
Yine yeterli olduğunu düşünen işletmelerden %12,6 sı, yeterli olmadığını düşünenlerin
ise %44,4’ü üretim kapasitesini tam olarak kullanmaktadırlar.
şletmelerin hammadde temin özellikleri incelendiğinde yarısından fazlasının (%61,3)
hammadde teminini il dışından karşıladığı görülmüştür. Türkiye’de un üretimi en fazla
İç Anadolu ve Karadeniz bölgesi ile Trakya olduğu için il dışından temin oranı, il
içinden temine göre oldukça fazladır.
Tokat ilinde yapılan bir araştırmada un ve unlu ürün işletmelerinin %62,87’si
hammadde teminini il içinden gerçekleştirmektedir (Karkacıer, 2001).
İşletmelerin %76,3’ü hammadde temini sırasında bazı sorunlarla karşılaştıklarını,
%23,7’si ise herhangi bir sorunla karşılaşmadıklarını bildirmişlerdir.
Görüşülen işletmelerden 71’i hammadde temininde sorun yaşarken 22 işletme ise
herhangi bir sorun yaşamadığını ifade etmiştir. Karşılaşılan sorunlar 71 işletmeye göre
düzenlenip, Çizelge 5.22.’de incelenmiştir. şletmelerin hammadde temin özellikleri incelendiğinde yarısından fazlasının (%61,3)
hammadde teminini il dışından karşıladığı görülmüştür. Türkiye’de un üretimi en fazla
İç Anadolu ve Karadeniz bölgesi ile Trakya olduğu için il dışından temin oranı, il
içinden temine göre oldukça fazladır.
Tokat ilinde yapılan bir araştırmada un ve unlu ürün işletmelerinin %62,87’si
hammadde teminini il içinden gerçekleştirmektedir (Karkacıer, 2001).
İşletmelerin %76,3’ü hammadde temini sırasında bazı sorunlarla karşılaştıklarını,
%23,7’si ise herhangi bir sorunla karşılaşmadıklarını bildirmişlerdir.
Görüşülen işletmelerden 71’i hammadde temininde sorun yaşarken 22 işletme ise
herhangi bir sorun yaşamadığını ifade etmiştir. Karşılaşılan sorunlar 71 işletmeye göre
düzenlenip, Çizelge 5.22.’de incelenmiştir. İşletmenin büyümesi için kuruluş kapasitesini arttırmak isteyenlerin oranı %40, üretim
kapasitesini arttırmayı düşünmeyen işletmeler %60’tır.
Ayrıca kuruluş kapasitesini arttırmak istemeyen işletmeler, en çok ekonomik yetersizlik
ve talep yetersizliğinden dolayı böyle bir düşünceleri olmamıştır.
5.6.14. Kuruluş Kapasitesi-Fiili Kapasite Durumu İle Kuruluş Kapasitesini
Arttırma Düşüncesi
Kuruluş kapasitesiyle eşit ve kuruluş kapasitesinin altında üretim yapan işletmeler iki
grup olarak ayrılmıştır. Kuruluş kapasitesini arttırma düşünceleri ile ilişkisi Khi-kare
testi ile araştırılmıştır. Bu durum Çizelge 5.29.’da gösterilmiştir. H0: Kuruluş kapasitesi-fiili kapasite durumu ile üretim kapasitesini arttırma düşüncesi
arasında ilişki yoktur (iki değişken bağımsızdır).
H1: Fiili kapasite durumu ile üretim kapasitesini arttırma düşüncesi arasında ilişki vardır
(İki değişken bağımlıdır).
Tam kapasite üretim yapan işletmelerin %76,5’nin kapasitelerini arttırma düşünceleri
varken, üretim kapasitesinin altında üretim yapan işletmelerin %30,6’sının böyle bir
düşüncesi olduğu görülmektedir. Üretim kapasitesinin altında üretim yapan işletmelerin
% 69,4’nün kapasite arttırma düşünceleri yokken, tam kapasite çalışan işletmelerin
%23,5’nin kapasite arttırma düşüncelerinin olmadığı saptanmıştır.
Yapılan Khi-kare analizine göre, üretim kapasitesini arttırma düşüncesinin tam kapasite
üretim yapılıp yapılmamasıyla ilişkili olduğu belirlenmiştir. H0: Teknoloji düzeyi ile kuruluş kapasitesini arttırma düşüncesi arasında ilişki yoktur
(iki değişken bağımsızdır).
H1: Teknoloji düzeyi ile kuruluş kapasitesini arttırma düşüncesi arasında ilişki vardır
(iki değişken bağımlıdır).
Modern teknolojisi olan işletmelerin %35,4’ü kuruluş kapasitesini arttırmayı
düşünürken, geleneksel üretim düzeyi olanların yarısının böyle bir düşüncesi vardır.
Modern teknolojiyi kullanan işletmelerden %64,6’sı kuruluş kapasitesini arttırmayı
düşünmezken Geleneksel teknolojiyi kullanan işletmelerin %50’si üretim kapasitesini
arttırmayı düş
